ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΟΜΑΤΑΣ

Η ντομάτα προσβάλλεται από πολλούς παθογόνους μύκητες και βακτήρια προξενώντας βλάβες  στο ριζικό σύστημα, στους βλαστούς, στα φύλλα και στους καρπούς. Οι παρακάτω φωτογραφίες θα σας βοηθήσουν για την ταυτοποίηση της ασθένειας.

ΑΛΤΕΡΝΑΡΙΩΣΗ
ΑΝΘΡΑΚΩΣΗ
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΣΤΙΓΜΑΤΩΣΗ
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΚΗΛΙΔΩΣΗ
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΜΑΡΑΝΣΗ
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΝΕΚΡΩΣΗ ΕΝΤΕΡΙΩΝΗΣ
ΚΟΡΥΝΟΒΑΚΤΗΡΙΩΣΗ
ΒΟΤΡΥΤΗΣ
ΚΛΑΔΟΣΠΟΡΙΑΣΗ
ΝΤΙΝΤΙΜΕΛΑ
ΒΕΡΤΙΣΙΛΙΟ
ΠΥΘΙΟ
ΠΥΡΗΝΟΧΑΙΤΗ
ΡΙΖΟΚΤΟΝΙΑ
ΣΚΛΗΡΩΤΙΟ
ΣΚΗΡΩΤΙΝΙΑ
ΦΟΥΖΑΡΙΟ
ΦΥΤΟΦΘΟΡΑ
ΣΕΠΤΟΡΙΑΣΗ
ΩΙΔΙΟ
ΣΥΣΤΡΟΦΗ ΦΥΛΛΩΝ
ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ
ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΑ ΦΩΣΦΟΡΟΥ
ΗΛΙΑΚΑ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ
ΙΟΣ ΤΗΣ ΜΠΡΟΥΤΖΙΝΗΣ ΚΗΛΙΔΩΣΗΣ
ΙΟΣ ΤΟΥ ΜΩΣΑΙΚΟΥ ΤΟΥ ΑΓΓΟΥΡΙΟΥ ΣΤΗ ΝΤΟΜΑΤΑ
ΙΟΣ ΤΟΥ ΜΩΣΑΙΚΟΥ  ΤΗΣ ΝΤΟΜΑΤΑΣ
ΙΟΣ Υ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ
ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ ΥΠΕΤΡΟΦΙΑ ΑΝΘΕΩΝ

Περισσότερες λεπτομέρειες  στην ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ
Αλτερναρίωση
Συνήθης οργανισμός: Alternaria solani
Εύρος ξενιστών: Πατάτα και τομάτα
Εμφάνιση και σημασία:Η αλτερναρίωση συμβαίνει οπουδήποτε και να καλλιεργούνται οι τομάτες αλλά μόνο σε μερικές περιοχές μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές στα φυτά.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα τυπικά συμπτώματα σχηματίζονται στα φύλλα με τη μορφή μεγάλων (έως και 1 εκατοστό ή και ακόμη περισσότερο) σκούρων καφέ κηλίδων με ομόκεντρους δακτυλίους, οι οποίες μπορεί να ενωθούν για να σχηματίσουν μεγάλες νεκρωτικές ζώνες.
Οι κηλίδες μπορεί να καλύπτοντα από σκούρες κονιδιοφόρους με κονίδια. Οι κηλίδες μπορεί να περιβάλλονται από κίτρινο περίγυρο (κιτρίνισμα ιστού). Τελικά το μολυσμένο φύλλο μπορεί να πεθάνει. Τα παλιότερα φύλλα μολύνονται πρώτα. Στα στελέχη οι αλλοιώσεις είναι στην αρχή μικρές, σκοτεινές και ελαφρά βυθισμένες, αργότερα μεγαλώνουν και διαμορφώνονται ομόκεντροι δακτύλιοι. Σε μερικές περιπτώσεις όπου μολύνεται όλο το στέλεχος το φυτό πεθαίνει. Οι καρποί έχουν σκούρες καφέ έως μαύρες κηλίδες οι ποίες ξεκινούν από την πρόσφυση καρπού-κάλυκα. Στο αρχικό στάδιο προσβολής εμφανίζουν επίσης ομόκεντρους δακτυλίους και είναι αρκετά στεγνοί. Τελικά μπορεί να προσβληθούν από δευτερογενείς μικροοργανισμούς και γίνουν υγροί και να σαπίσουν. Συνήθως οι παλιότεροι καρποί προσβάλλονται στην αρχή της ωρίμανσης.
Περιστασιακά, τα συμπτώματα στα φύλλα μπορεί να μπερδευτούν με εκείνα που προκαλεί ο περονόσπορος- βλέπε παραπάνω.   
Ο κύκλος της ασθένειας:
Ο μύκητας 
A. solani  συνήθως επιβιώνει στα φυτικά υπολείμματα και στα ζιζάνια, αν και σε περιοχές με ήπιους χειμώνες τα φυτά εθελοντές, η πατάτα και τα σολανώδη ζιζάνια μπορεί επίσης να τους ξενιστές για την διαχείμαση του μύκητα.  Η έντονη δρόσος ή οι συχνές βροχές είναι απαραίτητες για άφθονη σποριογένεση. Θερμοκρασίες μεταξύ 25-30ºC είναι άριστες για την ανάπτυξη της ασθένειας.
Έλεγχος:
-         αποφυγή της υπερβολικής άρδευσης,
-         αμειψισπορά,
-         χρήση υγιών σπόρων,
-         κατάλληλη λίπανση,
-         εφαρμογή μυκητοκτόνων, η οποία είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος ελέγχου.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Βακτηριακή στιγμάτωση   και βακτηριακή  κηλίδωση    Συνήθης  οργανισμός: Pseudomonas syringae pv. tomato και Xanthomonas campestris pv. vesicatoria
Εύρος ξενιστών: 
Στο εύρος των ξενιστών περιλαμβάνεται η τομάτα και άλλα σολανώδη είδη.


Εμφάνιση και σημασία: 

Και οι δύο ασθένειες έχουν παγκόσμια εξάπλωση. Συμβαίνουν επίσης στην Τσεχία αλλά οι απώλειες δεν είναι πολύ σημαντικές.

Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται: 

Και τα δύο παθογόνα δημιουργούν στα φύλλα μικρές (1-3 χιλιοστά) καστανές νεκρωτικές κηλίδες οι οποίες συνήθως περιβάλλονται από κίτρινη άλω, και στα στελέχη και στους μίσχους ακανόνιστες καστανές κηλίδες. Οι κηλίδες μπορεί να ενώνονται και να δημιουργούν μεγάλες νεκρωτικές περιοχές και τα φύλλα μπορεί να έχουν σχισμένες άκρες και τελικά πεθαίνουν. Δεν είναι δυνατόν να διακρίνουμε και τα δύο βακτήρια από τα συμπτώματα των φύλλων. Και τα δύο βακτήρια μπορεί να προκαλέσουν κηλίδες στους καρπούς. Οι κηλίδες που οφείλονται στο βακτήριο P. syringae  είναι μικρές (1-2 χιλιοστά), ανυψωμένες, σκούρες καφέ έως μαύρες, μερικές φορές με σκούρο πράσινο περίγυρο. Αντιθέτως, οι κηλίδες που οφείλονται στο βακτήριο  X.campestris είναι μεγαλύτερες, καφέ, τραχείς, με ανυψωμένες άκρες αλλά βυθισμένο κέντρο.

Τα συμπτώματα στα φύλλα μπορεί να μπερδευτούν με τα στίγματα στα φύλλα που προκαλεί η σεπτόρια. Τα βακτήρια προσβάλλουν περισσότερο τα νεαρότερα φύλλα ενώ η σεπτόρια προσβάλλει τα μεγαλύτερα φύλλα. Στις βακτηριακές κηλίδες δεν εμφανίζονται πικνίδια.  
Ο κύκλος της ασθένειας:Και τα δύο βακτήρια επιβιώνουν στους σπόρους και στα υπολείμματα των φυτών στο έδαφος για αρκετούς μήνες. Η υψηλή υγρασία είναι απαραίτητη για την διασπορά των βακτηρίων σε μια καλλιέργεια η οποία μπορεί να συμβεί με τις σταγόνες της βροχής ή το άγγιγμα των φυτών με μολυσμένα χέρια  κατά τη διάρκεια της μεταφύτευσης, της καλλιέργειας, του κλαδέματος και της συγκομιδής. Ο τραυματισμός των ιστών είναι απαραίτητος για την είσοδο των βακτηρίων. Για το βακτήριο P. syringae άριστες είναι οι χαμηλές θερμοκρασίες (18-24 °C), ενώ το βακτήριο  X. campestris χρειάζεται υψηλότερες θερμοκρασίες (24-30 °C).
Έλεγχος:
Δεν υπάρχουν μέτρα για άμεσο και αποτελεσματικό έλεγχο της ασθένειας. Υγιείς σπόροι και μεταφυτευμένα φυτά είναι η βάση για μία υγιή καλλιέργεια.
-         Οι καρποί από τους οποίους θα αποκτηθούν οι σπόροι πρέπει να είναι υγιείς,
-         απολύμανση των σπόρων με υποχλωριούχο ασβέστιο ή υδροχλωρικό οξύ,
-         απολύμανση του υποστρώματος, απολύμανση με ατμό στις γλάστρες και τους πασσάλους,
-         αμειψισπορά,
-         απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών,
-         αποφεύγεται να αγγίζεται τα φυτά όταν είναι βρεγμένα (κατά την μεταφύτευση, καλλιέργεια, κλάδεμα, συγκομιδή),
-         αν η προσβολή από το βακτήριο υπήρχε στον αγρό, οργώστε ώστε να επιταχυνθεί η αποσύνθεση των  υπολειμμάτων των φυτών στο έδαφος,
-         η χρήση μυκητοκτόνων χαλκού μπορεί να βοηθήσει για να διατηρηθούν τα φυτά υγιή.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Φαιά ή τεφρά σήψη-Βοτρύτης
Συνήθης οργανισμός: Botryotinia fuckeliana (Botritis cinerea)
Εύρος ξενιστών:
Το εύρος ξενιστών του μύκητα 
B fuckeliana είναι αρκετά μεγάλο: λαχανικά, φράουλες, σταφύλια, καλλωπιστικά.
Εμφάνιση και σημασία:Ο B fuckeliana βρίσκεται παντού. Ακόμα και όταν δεν είναι ένα μολυσματικό παθογόνο, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημιές όταν τα φυτά τραυματίζονται ή εξασθενίζουν από δυσμενείς συνθήκες.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Το πιο κοινό σύμπτωμα που προκαλείται από  τον Β. fuckeliana  στις τομάτες είναι ανοιχτόχρωμοι δακτύλιοι στην επιφάνεια των καρπών. Αυτοί οι δακτύλιοι μπορούν να εμφανιστούν και στους πράσινους και στους ώριμους καρπούς. Σε αυτήν την περίπτωση δεν υπάρχει καμία πραγματική ζημιά των καρπών επειδή ούτε η γεύση τους ούτε η διάρκειά τους αλλάζει.
Είναι μόνο θέμα εμφάνισης. Σημαντικότερη είναι η πραγματική σήψη των καρπών, η οποία συνήθως ξεκινάει από την άκρη των μίσχων. Αυτή η σήψη είναι αρκετά υγρή και σε μεταγενέστερα στάδια εμφανίζεται φαιά (γκρίζα) στην επιφάνεια. Στο τελικό στάδιο εμφανίζονται μαύρα μικρά (3 χιλ.) σκληρώτια. Στο στέλεχος εμφανίζονται μεγάλες νεκρώσεις με την φαιού (γκρίζου) χρώματος ανάπτυξη των κονιδιοφόρων. Το τμήμα του στελέχους πάνω από τη νέκρωση πεθαίνει.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από τον Β.  fuckeliana είναι αρκετά συγκεκριμένα εξαιτίας της γκρίζας αύξησή τους, αλλά οι δακτύλιοι στους καρπούς συχνά συγχέονται με τους δακτυλίους που προκαλούνται από μερικούς ιούς. Στην περίπτωση των ιών είναι συχνές οι παραμορφώσεις των καρπών και οι δακτύλιοι.
Ο κύκλος της ασθένειας: 
Ο μύκητας διαβιώνει είτε στα φυτικά υπολείμματα ως μυκήλιο είτε σε διάφορα υποστρώματα ως σκληρώτια και επίσης σε διάφορα νεκρά μέρη ζωντανών φυτών. Έτσι, μπορεί να ειπωθεί ότι κάποια πηγή μόλυνσης είναι πάντα παρούσα στην καλλιέργεια. Ο Β. fuckeliana  ως αδύναμο παθογόνο δεν είναι συνήθως ικανός να εισέλθει σε άθικτους ιστούς αλλά χρειάζεται κάποιος τραυματισμός των ιστών για να μπορεί να εισέλθει. Τα αδύναμα φυτά εξαιτίας της χαμηλής έντασης του φωτός και τον κρύο καιρό είναι πιο ευαίσθητα στη μόλυνση. Οι μολύνσεις (προσβολές) είναι σημαντικότερες κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου, του χειμώνα και αρχές της άνοιξης στα θερμοκήπια, αλλά εάν το καλοκαίρι ο καιρός είναι κρύος και βροχερός, μπορεί να εμφανιστούν μολύνσεις και στον αγρό, επίσης.

Έλεγχος:
-         η αύξηση της περιεκτικότητας σε ασβέστιο στο χώμα μειώνει την ευαισθησία των φυτών,
-         κατάλληλες αποστάσεις μεταξύ των φυτών,
-         ηλιόλουστη τοποθεσία,
-         αποφύγετε την υπερβολική άρδευση οπουδήποτε είναι δυνατόν,
-          εφαρμογή μυκητοκτόνων.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ριζοκτονία
Συνήθης οργανισμός: διάφορα είδη των μυκήτων Pythium, Rhizoctonia, Fusarium, Alternaria και άλλων μυκήτων.
Εύρος ξενιστών:
Όλα αυτά τα είδη είναι αρκετά πολύφαγα-με λίγες εξαιρέσεις όλα τα είδη των λαχανικών και καλλωπιστικών, τα ζαχαρότευτλα και μερικά ζιζάνια μπορεί να είναι φυτά ξενιστές.
Εμφάνιση και σημασία:Η ασθένεια εμφανίζεται οπουδήποτε καλλιεργούνται λαχανικά και ζαχαρότευτλα αλλά σοβαρές ζημιές μπορεί να γίνουν μόνο κάτω ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της ασθένειας.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τυπικά συμπτώματα είναι το μαλάκωμα και ο καστανός μεταχρωματισμός των υποκοτύλων και των ιστών της ρίζας μετά την επώαση. Τα προσβεβλημένο φυτό είτε καταρρέει ξαφνικά ή κιτρινίζει σταδιακά και σ’ αυτή την περίπτωση η ανάπτυξη του φυτού και του ριζικού συστήματος είναι πολύ μικρή.  Η προσβολή πριν την επώαση έχει ως αποτέλεσμα καστανούς μεταχρωματισμούς των ιστών και ακολουθεί η επώαση. Ο ιστός μπορεί να καλύπτεται από μυκηλιακή ανάπτυξη διαφορετικού χρώματος.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από άλλα παθογόνα είναι πολύ παρόμοια και είναι πολύ δύσκολο να διαφοροποιηθούν.
Ο κύκλος της ασθένειας:
Αυτά τα παθογόνα είναι είτε παθογόνα εδάφους (
Pythium, Rhizoctonia, Fusarium) ή  σπόρων (Alternaria).Τα παθογόνα του εδάφους προσβάλουν μόνο τις ρίζες και την βάση του στελέχους και διαβιώνουν στο έδαφος με την μορφή ωοσπορίων, σκληρωτίων ή χλαμηδοσπορίων, ενώ τα παθογόνα των σπόρων προσβάλουν όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού και διαβιώνουν στα υπολείμματα των φυτών ως κονίδια. Εξαιτίας του μεγάλου εύρους των παθογόνων οι ασθένεια μπορεί να συμβεί κάτω από ποικίλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας εδάφους. Η κακή δομή του εδάφους, η όξινη αντίδραση, η κακή θρέψη όπως επίσης και η περίσσεια αζώτου, και η χαμηλή ένταση φωτός μαζί με την υψηλή θερμοκρασία είναι παράγοντες που προδιαθέτουν την ανάπτυξη της ασθένειας.
Έλεγχος:
-         σπόρος υψηλής ποιότητας,
-         απολύμανση του εδάφους, καλή δομή και ισορροπημένο pH,
-         καλή καλλιεργητική πρακτική: κατάλληλο διάστημα μεταξύ των φυτών, ισορροπημένη λίπανση, συσχέτιση μεταξύ θερμοκρασίας και έντασης του φωτός, κατάλληλη άρδευση ώστε η επιφάνεια των φυτών να στεγνώνει γρήγορα,
-         εφαρμογή μυκητοκτόνων.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Περονόσπορος-Φυτόφθορα
Συνήθης οργανισμός: Phytophthora infestans
Εύρος ξενιστών:Η τομάτα και η πατάτα μπορεί να προσβληθούν σοβαρά.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα τυπικά συμπτώματα του περονόσπορου είναι καφέτιασμα και νέκρωση των φύλλων και καφέ ξηρή σήψη στους καρπούς.
Τα πρώτα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται στις άκρες των φύλλων, όπου οι σταγόνες του νερού παραμένουν περισσότερο, ως ακανόνιστες διαποτισμένες με νερό κηλίδες. Η νέκρωση των φύλλων προχωρά πολύ γρήγορα συνήθως χωρίς να κιτρινίζουν και τα φυτά μπορεί να καταστραφούν εντελώς μέσα σε μερικές ημέρες. Το πρωί ή μετά από μακρά υγρή περίοδο στην κάτω πλευρά των φύλλων μεταξύ του υγιούς και του νεκρωμένου ιστού φαίνεται το άσπρο χνούδι των σποριαγγειοφόρων.
Οι βλαστοί και οι μίσχοι μπορεί επίσης να προσβληθούν με αποτέλεσμα να εμφανίζουν σκούρες καφέ κηλίδες.
Οι προσβεβλημένοι καρποί φέρουν σκούρες ελαιώδεις κηλίδες οι οποίες μπορεί να μεγεθυνθούν έως ότου να προσβληθεί ολόκληρος ο καρπός. Αρχικά η σήψη είναι αρκετά ξηρή αλλά μετά από δευτερογενή προσβολή από άλλους μικροοργανισμούς μπορεί να εξελιχθεί σε υγρή σήψη. Το άσπρο χνούδι των σποριαγγειοφόρων μπορεί επίσης  να εμφανιστεί και στους καρπούς αν ο καιρός είναι κρύος και υγρός, συνήθως στο τέλος του καλοκαιριού.
Τα συμπτώματα του περονόσπορου μπορεί να μπερδευτούν με εκείνα της Altrernaria (αλτερναρίωσης). Οι κύριες διαφορές των κηλίδων της Altrernariaείναι οι εξής: οι κηλίδες είναι πιο σκούρες, συνήθως μικρότερες και κυρίως με εσωτερικούς ομόκεντρους δακτύλιους. Η Altrernaria συνήθως εμφανίζεται κατά την διάρκεια θερμότερων και ξηρότερων περιόδων από ότι ο περονόσπορος.   
Ο κύκλος της ασθένειας:Ο μύκητας διαχειμάζει στους κονδύλους της πατάτας και τα φυτά πατάτας είναι πιθανόν η μόνη πηγή μόλυνσης. Η διαχείμαση των ωοσπορίων του μύκητα στα υπολείμματα των φυτών τομάτας δεν έχει αποδειχθεί ακόμη σε μερικές ευρωπαϊκές χώρες. Από τις πατάτες και τα φυτά εθελοντές τα σποριάγγεια του μύκητα διασπείρονται στην τομάτα με τον άνεμο. Τα σποριάγγεια δημιουργούνται σε υψηλή υγρασία (90-100%) και θερμοκρασίες ανάμεσα στους 3-26 °C. Για προσβολή του ιστού η ύπαρξη νερού είναι απαραίτητη. Και η πάνω και η κάτω επιφάνεια του φύλλου μπορεί να μπορεί να προσβληθούν. Τα ζωοσπόρια του μύκητα τα οποία ελευθερώνονται από τα σποριάγγεια βλαστάνουν πιο γρήγορα στους 12-15 °C αλλά για περαιτέρω ανάπτυξη οι άριστες θερμοκρασίες είναι πάνω από 20 °C. Γι’ αυτό το λόγο οι κρύες νύχτες και οι θερμότερες ημέρες είναι ιδανικές για την ανάπτυξη του περονόσπορου. Αν η υγρασία δεν είναι τόσο υψηλή, το σποριάγγειο συμπεριφέρονται  σαν κονίδιο, και αυτό σημαίνει ότι βλαστάνει από μία μόνο υφή. Θερμοκρασίες άνω των 30 °C δεν είναι ευνοϊκές για τον μύκητα.
Έλεγχος:
Η κύρια μέθοδος προστασίας είναι η χρήση αποτελεσματικών μυκητοκτόνων αλλά και μερικές άλλες μέθοδοι μπορεί επίσης να είναι χρήσιμες.
Καλλιεργητικές πρακτικές:
-         αποφυγή της καλλιέργειας σε υγρές περιοχές (κλειστές κοιλάδες, περιοχές δασών και  υδάτινων επιφανειών), προτιμώνται οι ηλιόλουστες περιοχές, η ηλιακή ακτινοβολία χρειάζεται ειδικά το πρωί για να στεγνώνει τη δροσιά από τα φυτά,
-         η φυτεία να διατηρείται όρθια και να υπάρχει ο ανάλογος χώρος μεταξύ των φυτών ώστε να επιτρέπεται η έλευση του αέρα,
-         να αποφεύγεται η υπερβολική άρδευση,
-         να αποφεύγεται η καλλιέργεια πατάτας στις περιοχές όπου καλλιεργείται τομάτα,
-         να απομακρύνονται τα προσβεβλημένα φυτά,
-         ποικιλίες: μερικές ποικιλίες είναι μερικώς ανθεκτικές στα φύλλα αλλά οι καρποί τους μπορεί να μολυνθούν. Συμβουλευτείτε τους προμηθευτές σπόρων.
-         Χημικός έλεγχος: υπάρχουν ορισμένα συστηματικά μυκητοκτόνα τα οποία χρησιμοποιούνται εναντίον του περονόσπορου της τομάτας και είναι απαραίτητος ο σωστός χρόνος χρήσης τους ώστε να έχουμε θεραπεία. Μόλις ο μύκητας εισέλθει στην καλλιέργεια διασπείρεται συνεχώς αν υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία πρέπει να εφαρμοστεί πριν την πρώτη μόλυνση. Παρακολουθήστε την πρόγνωση του καιρού από το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου και εφαρμόστε το μυκητοκτόνο αν αναμένεται να έρθει υγρή περίοδος. Σε μερικές περιοχές υπάρχει σύστημα πρόβλεψης της εμφάνισης περονόσπορου. Αν χρησιμοποιούνται μυκητοκτόνα επαφής όλες οι επιφάνειες των φυτών ακόμη και το κάτω μέρος των φύλλων πρέπει να καλύπτονται με αυτά. Περίπου  800 λίτρα / εκτάριο  (δηλαδή 80 λίτρα / στρέμμα) πρέπει να χρησιμοποιούνται ανάλογα με το ύψος και την ανάπτυξη των φυτών.


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Σεπτορίωση
Συνήθης οργανισμός: Septoria lycopersici
Εύρος ξενιστών: Τομάτα και άλλα σολανώδη είδη.
Εμφάνιση και σημασία:Αυτή η ασθένεια εμφανίζεται παγκοσμίως και μπορεί να είναι η πιο καταστροφική για το φύλλωμα της τομάτας κάτω από ευνοϊκές συνθήκες. Στην Τσεχία οι απώλειες συνήθως δεν είναι πολύ σημαντικές.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα τυπικά συμπτώματα στα φύλλα εμφανίζονται με τη μορφή μικρών (2-3 χιλιοστά) κυκλικών, σκούρων κηλίδων με ανοιχτόχρωμο κέντρο. Αργότερα, στο κέντρο τα πυκνίδια  που καταδύονται στον περιβάλλοντα ιστό διαμορφώνονται ως μικρά μαύρα στίγματα (μετά βίας ορατά από  γυμνό μάτι – 0.2 χιλ.). Οι κηλίδες περιβάλλονται από κίτρινο περίγυρο (κιτρίνισμα ιστού). Εάν ο αριθμός των κηλίδων είναι μεγάλος, ενώνονται και διαμορφώνουν μεγάλες νεκρωτικές περιοχές και τελικά τα φύλλα πεθαίνουν και πέφτουν. Τα στελέχη, οι μίσχοι και οι κάλυκες μπορούν επίσης να μολυνθούν αλλά οι κηλίδες είναι μικρότερες. Η μόλυνση (προσβολή) προχωρά από το κατώτατο σημείο στα ανώτερα μέρη των φυτών. Οι μολύνσεις καρπών είναι σπάνιες. Τα συμπτώματα θα μπορούσαν να μπερδευτούν με εκείνα που προκαλούνται από βακτήρια  – βλέπε παραπάνω. Συγκρίνοντας με τις κηλίδες που προκαλούνται από  τον μύκητα Α. solani, οι κηλίδες που προκαλούνται από  τον S. lycopersici  είναι συνήθως μικρότερες, χωρίς ομόκεντρους δακτυλίους και περιέχουν πυκνίδια.
Ο κύκλος της ασθένειας:
Ο μύκητας S. lycopersici διαβιώνει κυρίως στα φυτικά υπολείμματα αλλά η διαβίωσή του στους πασσάλους και σε άλλο εξοπλισμό είναι επίσης δυνατή. Οι σπόροι είναι το μέσο για τη διασπορά σε μεγάλη απόσταση αλλά η σημασία τους δεν είναι μεγάλη. Τα κονίδια που παράγονται από πυκνίδια είναι υπεύθυνα για τη διάδοση της ασθένειας που εξασφαλίζεται από τις σταγόνες νερού της βροχής  και την υπερβολική άρδευση, και επίσης από την επαφή των εργαζομένων και του εξοπλισμού με την υγρή επιφάνεια των φυτών. Οι μεγάλες περίοδοι υψηλής σχετικής υγρασίας, υψηλότερων θερμοκρασιών (20-25°C) και υγρασίας φύλλων είναι ιδανικές για την ανάπτυξη της ασθένειας.
Έλεγχος:
-         σπόροι ελεύθεροι παθογόνων,
-         αμειψισπορά,
-         γρήγορη ενσωμάτωση των υπολειμμάτων καλλιέργειας μετά από τη συγκομιδή ή την αφαίρεσή τους,
-         αποφύγετε την υπερβολική άρδευση αν είναι δυνατόν ή εξασφαλίστε τον συγχρονισμό της,
-         αποφύγετε τη μετακίνηση μέσα στην καλλιέργεια όταν τα φυτά είναι υγρά,
-         πασσάλωση των φυτών, 
-         η εφαρμογή μυκητοκτόνου είναι η αποτελεσματικότερη μέθοδος ελέγχου.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Καρούλιασμα (συστροφή)   φύλλων
Αίτια: αντίδραση στην αφαίρεση πλάγιων βλαστών.
Εμφάνιση και σημασία:Αυτή η πάθηση είναι αρκετά συχνή στις μη καθορισμένης ανάπτυξης ποικιλίες στις οποίες αφαιρούνται οι πλευρικοί βλαστοί αλλά έχει ελάχιστη σημασία για την απόδοση.
Συμπτώματα και παθήσεις που συγχέονται:
Τα φύλλα, ιδιαίτερα στη βάση του φυτού, συστρέφονται προς τα πάνω γύρω από το κεντρικό νεύρο. Όσο πιο μεγάλη είναι η ανάπτυξη των φυτών τόσο πιο έντονο μπορεί να είναι το καρούλιασμα. Τα πιο έντονα συμπτώματα συμβαίνουν όταν η κορυφή του φυτού αφαιρεθεί. Η έντονη ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να κάψει την κάτω πλευρά των φύλλων.
Μην μπερδεύετε αυτά τα συμπτώματα με συμπτώματα που προκαλούν οι ασθένειες από ιούς. Σ’ αυτή την περίπτωση συστρέφονται κυρίως τα πάνω φύλλα.
Έλεγχος:
               -Δεν είναι απαραίτητος ο έλεγχος.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ξερή ή μαύρη κορυφή   των καρπών
Αίτιο: Έλλειψη ασβεστίου.
Εμφάνιση και σημασία:Αυτή η πάθηση είναι πολύ συχνή, ειδικά στα ελαφριά εδάφη. Οι προσβεβλημένοι καρποί δεν είναι πλέον εμπορεύσιμοι. Αυτή η πάθηση μπορεί να συμβεί ακόμα και σε εδάφη με πολύ υψηλά επίπεδα ασβεστίου αν οι συνθήκες για την πρόσληψή του δεν είναι ευνοϊκές.
Συμπτώματα και παθήσεις που συγχέονται:
Μικρή έλλειψη ασβεστίου προκαλεί ελαφριά συμπτώματα. Σ’ αυτή την περίπτωση το κορυφαίο τμήμα του καρπού μοιάζει σαν να βουρτσίστηκε. Μεγάλη έλλειψη ασβεστίου προκαλεί κατάρρευση κυττάρων στην κορυφή του καρπού  η οποία οδηγεί σε νεκρώσεις. Μερικές φορές αυτές οι νεκρώσεις είναι ορατές μόνο στο εσωτερικό του καρπού. Οι νεκρώσεις μπορεί να καλύπτονται από μαύρη εξάνθηση μύκητα αν ο καιρός είναι υγρός. Οι καρποί που μοιάζουν με δαμάσκηνο είναι πιο ευαίσθητοι. Εξαιτίας του ανταγωνισμού για ασβέστιο μεταξύ των φύλλων και των καρπών, οι καρποί από τα πιο εύρωστα φυτά παθαίνουν μεγαλύτερη ζημιά.
Μην θεωρείτε ότι η μαύρη εξάνθηση μύκητα είναι η αιτία για τις νεκρώσεις.
Μην μπερδεύετε αυτά τα συμπτώματα με εκείνα των παραμορφωμένων καρπών (catfaces). Η ξερή ή μαύρη κορυφή των καρπών συμβαίνει πάντα πάνω και γύρω από την κορυφή των καρπών. Οι νεκρώσεις  είναι συνήθως στρόγγυλες και ελαφρά βυθισμένες. Οι παραμορφώσεις καρπών (Catfaces) συμβαίνουν στην κορυφή του καρπού και συνήθως όχι μόνο εκεί ώστε ο καρπός αποκτά αρκετά ακανόνιστο σχήμα με προεκτάσεις στα πάνω τμήματά του. Οι άκρες των παραμορφώσεων φαίνονται σαν να σχίστηκαν.
Έλεγχος:
Η προσθήκη ασβεστίου στο έδαφος δεν είναι πάντοτε λύση. Πρέπει να βελτιωθούν οι συνθήκες της πρόσληψης ασβεστίου:
                  - κανονικότητα άρδευσης (αποφυγή πλεονάσματος νερού ή έλλειψης νερού),
                  - κανονικότητα λίπανσης (αποφυγή υπερβολικού αζώτου και άλλων στοιχείων),
                  - άμεσος ψεκασμός του φυτού με λιπάσματα που περιέχουν ασβέστιο.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ηλιακό έγκαυμα
Αίτια:ξαφνική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Εμφάνιση και σημασία:Τα εγκαύματα από τον ήλιο στα φύλλα είναι αρκετά συχνά μετά από την μεταφύτευση των φυτών στον αγρό, οι καρποί παθαίνουν λιγότερη ζημιά, συνήθως όταν τα φύλλα που τους καλύπτουν αφαιρούνται είτε από τους καλλιεργητές ή καταστρέφονται από κάποια ασθένεια και ακολουθεί ηλιόλουστος καιρός. Οι κατεστραμμένοι καρποί  δεν είναι εμπορεύσιμοι, τα κατεστραμμένα φύλλα σύντομα αντικαθίστανται από νέα.
Συμπτώματα και παθήσεις που συγχέονται:
Συνήθως στο πάνω μέρος των καρπών εμφανίζονται σχεδόν άσπρες και σχετικά μεγάλες κηλίδες. Η επιφάνειά τους είναι σκληρή σαν δέρμα. Στα φύλλα εμφανίζονται άσπρες κηλίδες λεπτές σαν χαρτί. Και στις δύο περιπτώσεις οι άκρες των κηλίδων είναι σχετικά πολύ απότομες. Κάτω από υψηλή υγρασία μπορεί να εμφανιστούν μαύρες εξανθήσεις μυκήτων οι οποίες δεν πρέπει να θεωρηθούν ότι είναι η αιτία των ζημιών.
Έλεγχος:
-         κατάλληλη σκλήρυνση των φυτών πριν την μεταφύτευση,
-         έλεγχος των ασθενειών των φύλλων
-         μην αφαιρείτε τα φύλλα όταν αναμένεται ηλιόλουστος καιρός.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ιός της μπρούτζινης    κηλίδωσης της τομάτας
Εύρος ξενιστών:Το εύρος ξενιστών του ιού TSWV είναι εξαιρετικά ευρύ,  προσβάλλει περίπου 170 είδη λαχανοκομικών, ετήσια και πολυετή καλλωπιστικά και ζιζάνια.
Εμφάνιση και σημασία:Ο ιός συναντάται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες με εξαίρεση πιθανόν την Σκανδιναβία. Αυτός ο ιός έχει καταχωρηθεί στην λίστα EPPO η οποία περιλαμβάνει τα παθογόνα που είναι σε καραντίνα. Μπορεί να προκαλέσει καταστροφή των φυτών με σημαντικές απώλειες στην απόδοση και στα θερμοκήπια αλλά και στο χωράφι.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα συμπτώματα ποικίλουν. Στα προσβεβλημένα φυτά εμποδίζεται η ανάπτυξη και τα παλιότερα φύλλα γίνονται κίτρινα και μαραίνονται. Μικρές κυκλικές κηλίδες και κίτρινα στίγματα δίνουν στα φύλλα χάλκινη εμφάνιση. Οι καρποί συνήθως φαίνονται πράσινοι, κίτρινοι και κόκκινοι, αλλά η νέκρωση είναι πιθανή. Η πρώιμη προσβολή των φυτών μπορεί να εμποδίσει την παραγωγή καρπών.
Τα συμπτώματα του ιού αυτού μπορούν να μπερδευτούν με αυτά άλλων ιών.  Αν υπάρχουν υποψίες πρέπει να απευθύνεστε σε πιστοποιημένα εργαστήρια για τον έλεγχο των φυτών.
Ο κύκλος της ασθένειας:Τα φυτά τομάτας συνήθως προσβάλλονται στο θερμοκήπιο κατά την διάρκεια της ανάπτυξης των μεταφυτευμένων φυτών. Ο ιός TSWV μεταδίδεται από τα έντομα θρίπες και κυρίως από το είδος Frankliniella occidentalis. Μόνο έντομα που έχουν πρόσβαση στα προσβεβλημένα φυτά όπως οι νύμφες μπορεί να μεταδώσουν τον ιό. Σημαντική πηγή μόλυνσης του ίου είναι τα πολυετή καλλωπιστικά φυτά και τα ζιζάνια, στα θερμοκήπια πηγή μόλυνσης του ιού είναι τα καλλωπιστικά που αναπτύσσονται κατά την διάρκεια του χειμώνα.
Έλεγχος:
Ο έλεγχος είναι πολύ δύσκολος. Προληπτικά μέτρα είναι χρήσιμα:
-         ανθεκτικές ποικιλίες,
-         μείωση των θρίπων
-         απομάκρυνση από πιθανές πηγές μόλυνσης και απομάκρυνση των    προσβεβλημένων φυτών.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο ιός του μωσαϊκού του   αγγουριού
Εύρος ξενιστών:
Όπως ο ιός 
TSWV έτσι και ο CMV έχει μεγάλο εύρος ξενιστών στο οποίο συμπεριλαμβάνονται ζιζάνια, λαχανικά και καλλωπιστικά φυτά.
Εμφάνιση και σημασία:
Ο ιός 
CMV θεωρείται ένα σημαντικό παθογόνο της τομάτας στις εύκρατες περιοχές σε όλο τον κόσμο.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα  συμπτώματα της προσβολής ποικίλουν. Τα φυτά που έχουν προσβληθεί νωρίς είναι κίτρινα, θαμνώδη, έχει ανακοπεί η ανάπτυξή τους και εμφανίζουν κηλίδες στα φύλλα. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι νημάτωση- περιορισμός των ελασμάτων των φύλλων κατά μήκος του κεντρικού νεύρου μόνο- το οποίο αποκαλείται ‘κορδόνι παπουτσιού’. Τα πολύ προσβεβλημένα φυτά έχουν λίγους μικρούς καρπούς με καθυστερημένη ωρίμανση. Σε περιοχές όπου ο ιός CMV απαντάται με δορυφορικό RNA το κύριο σύμπτωμα είναι σοβαρές νεκρώσεις των φυτών.
Η νημάτωση είναι αρκετά χαρακτηριστικό σύμπτωμα ακόμα και όταν παρόμοιο σύμπτωμα μπορεί να οφείλεται σε ορισμένα ζιζανιοκτόνα αλλά αν το φυτό παρουσιάζει μόνο κηλίδες στα φύλλα και ανακοπή της ανάπτυξής του, τότε μπορεί να μπερδευτεί με ασθένειες άλλων ιών. Σ’ αυτή την περίπτωση τα φυτά πρέπει να ελέγχονται από πιστοποιημένα εργαστήρια.
Ο κύκλος της ασθένειας:
Ο ιός 
CMV μεταδίδεται από περισσότερα από 60 είδη αφίδων, συμπεριλαμβανομένου του είδους Myzus persicae με μη έμμονο τρόπο. Πολυάριθμα ζιζάνια και καλλωπιστικά φυτά εξυπηρετούν ως πηγή πρόσληψης του ιού
Έλεγχος:
Χρήσιμα είναι μόνο τα προληπτικά μέτρα:
-         μείωση των αφίδων, και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά την διάρκεια ανάπτυξης των μεταφυτευμένων φυτών στο θερμοκήπιο γιατί τα μεγαλύτερα φυτά είναι πιο ανθεκτικά στονCMV από τα νεαρά,
-         μείωση των ζιζανίων τα οποία αποτελούν εστία εξάπλωσης του ιού,
-         απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών,
-         απομόνωση της καλλιέργειας τομάτας αγρού από τις γειτονικές καλλιέργειες χρησιμοποιώντας για φράχτη καλλιέργειες ψηλές και ανθεκτικές όπως το καλαμπόκι,
-          εξαιτίας της μη έμμονης μετάδοσης του ιού από τα έντομα, τα εντομοκτόνα έχουν περιορισμένη επίδραση στην εξάπλωση του ιού στις τομάτες.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο ιός του μωσαϊκού της   τομάτας
Εύρος ξενιστών:
Το εύρος ξενιστών είναι αρκετά ευρύ, περιλαμβάνει τα είδη της οικογένειας 
Solanaceae και μερικά είδη από τις οικογένειες Aizoaceae, Amaranthaceae και Chenopodiaceae.
Εμφάνιση και σημασία:
Ο ιός 
ToMV υπάρχει σε όλο τον κόσμο και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές απώλειες στις αποδόσεις της τομάτας, οι οποίες εξαρτώνται από τον χρόνο της προσβολής αλλά στην Τσεχία σπάνια συμβαίνουν σοβαρές απώλειες.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα συμπτώματα της προσβολής ποικίλουν. Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι διάστικτες περιοχές στα φύλλα χρώματος ανοιχτού έως σκούρου πράσινου. Τα φυτά που προσβάλλονται νωρίς έχουν καθυστερημένη ανάπτυξη και είναι χλωρωτικά. Μπορεί επίσης να συμβεί κατσάρωμα των φύλλων και παραμόρφωση καθώς επίσης και ραβδώσεις στο μίσχο. Στους καρπούς μπορεί να εμφανιστεί μωσαϊκό και παραμορφώσεις, το εσωτερικό σύμπτωμα είναι καφέτιασμα των αγγείων. Στα φυτά που προσβάλλονται νωρίς τα άνθη είναι στείρα και έτσι σε μεταγενέστερο στάδιο προσβολής δεν φέρουν καρπούς.

 Τα συμπτώματα της προσβολής συγχέονται με ασθένειες άλλων ιών, γι’ αυτό το λόγο συνίσταται έλεγχος των φυτών από πιστοποιημένα εργαστήρια.
Ο κύκλος της ασθένειας:Πηγή του ιού είναι τα μολυσμένα φυτικά υπολείμματα στο έδαφος και επίσης οι μολυσμένοι από τον ιό σπόροι. Ο ιός ToMV είναι εξαιρετικά σταθερός και μπορεί να παραμείνει στο έδαφος ανάλογα με την υγρασία και την μικροβιακή δραστηριότητα του εδάφους από μήνες έως χρόνια. Μεταδίδεται μηχανικά πολύ εύκολα με απλό άγγιγμα των φυτών κατά την διάρκεια διαφόρων εργασιών στην περίοδο της καλλιέργειας. Επίσης τα νεαρά φυτά μπορεί να προσβληθούν από τον ιό κατά την διάρκεια της μεταφύτευσης από μηχανικές πληγές.
Έλεγχος:
-         αμειψισπορά,
-         απολύμανση του υποστρώματος του σπόρου  με ατμό (η απολύμανση με χημικά μέσα μπορεί να επιμηκύνει την παρουσία του ιού),
-         μεταχείριση του σπόρου με 10% trisodium phosphate για τουλάχιστο 15 λεπτά ή θερμική μεταχείριση των ξηρών σπόρων στους 70ºC για 2-4 ημέρες,
-         συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό όταν χειριζόμαστε τα φυτά,
-         απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών,
-         ανθεκτικές ποικιλίες.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Εύρος ξενιστών: 
Το εύρος ξενιστών του ιού PVY περιλαμβάνει κυρίως την πατάτα και άλλα είδη της οικογένειαςSolanaceae.
Εμφάνιση και σημασία:
Ο ιός PVY εμφανίζεται πολύ συχνά στις τομάτες, ειδικά σε περιοχές όπου καλλιεργείται και πατάτα. Τα κοινά στελέχη του ιού προκαλούν μικρή μείωση στην παραγωγή, αλλά τα στελέχη που προκαλούν νεκρώσεις καταστρέφουν σοβαρά τα φυτά.
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Τα κοινά στελέχη του ιού προκαλούν μωσαϊκό και στίγματα στα φύλλα. Τα νεκρωτικά στελέχη προκαλούν νεκρώσεις των ιστών κατά μήκος των νεύρων των φύλλων (οι οποίες φαίνονται καλύτερα στην κάτω πλευρά του φύλλου) και συνεπώς νέκρωση σε όλο το φύλλο.

Οι νεκρώσεις είναι αρκετά σαφές σύμπτωμα αλλά τα στίγματα μπορεί να μπερδευτούν και με ασθένειες που προκαλούν άλλοι ιοί. Σ’ αυτή την περίπτωση συνίσταται έλεγχος των φυτών από πιστοποιημένα εργαστήρια.
Ο κύκλος της ασθένειας:Σε περιοχές που δεν καλλιεργούνται σολανώδη είδη (δηλαδή είδη της οικογένειας Solanaceae) κατά την διάρκεια του χειμώνα στον αγρό μόνο η πατάτα  μπορεί να αποτελέσει εστία μόλυνσης καθώς επίσης και ορισμένα ζιζάνια (Senecio sp.).  Ο ιός μεταδίδεται από διάφορα είδη αφίδων (το είδος Myzus persicae είναι πιθανόν το πιο σημαντικό) με μη έμμονο τρόπο. Ο μηχανικός τόπος μετάδοσης φαίνεται να έχει μικρή σημασία στον αγρό.
Έλεγχος:Χρήσιμα είναι μόνο τα προληπτικά μέτρα:
-         μείωση των αφίδων κατά την διάρκεια της ανάπτυξης των μεταφυτευμένων φυτών,
-         στα θερμοκήπια απομάκρυνση της καλλιέργειας τομάτας από αυτή της πατάτας  και/ή απομάκρυνση από τα καλλωπιστικά φυτά της οικογένειας Solanaceae,
-         απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών,
-         απομόνωση της καλλιέργειας τομάτας αγρού από τις γειτονικές καλλιέργειες χρησιμοποιώντας για φράχτη καλλιέργειες ψηλές και ανθεκτικές όπως το καλαμπόκι,
-          εξαιτίας της μη έμμονης μετάδοσης του ιού από τα έντομα, τα εντομοκτόνα έχουν περιορισμένη επίδραση στην εξάπλωση του ιού στις τομάτες.


-         Ορισμένες ποικιλίες είναι ανθεκτικές στα περισσότερα στελέχη του ιού PVY.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Υπετροφία ανθέων
Εύρος ξενιστών: Stolbur phytoplasma 
(στην πραγματικότητα αυτή η ασθένεια παραδοσιακά λέγεται στόλμπουρ, αλλά πιθανόν άλλα είδη φυτοπλασμάτων είναι υπεύθυνα γι’ αυτή.)
Εμφάνιση και σημασία:
Αυτή η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί στις τομάτες αλλά συνήθως περιορισμένος αριθμός φυτών προσβάλλεται. Αν προσβληθούν, τα φυτά σύντομα γίνονται στείρα, έτσι σε περιπτώσεις πολύ μεγάλης προσβολής μπορεί να συμβεί μεγάλη απώλεια στις αποδόσεις..
Συμπτώματα και ασθένειες που συγχέονται:
Η υπερτροφία των ανθέων είναι πολύ τυπικό σύμπτωμα αρχικά. Στη συνέχεια, τα ελάσματα των φύλλων μικραίνουν υπερβολικά και αποκτούν κόκκινο προς κίτρινο χρώμα. Πολύ χαρακτηριστική είναι η όρθια ανάπτυξη των φύλων και των ταξιανθιών. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί διογκώνονται, τα άνθη είναι παραμορφωμένα, έχουν πράσινα πέταλα και τα αρσενικά και θηλυκά όργανα μετατρέπονται σε φύλλα ή τουλάχιστον αποκτούν πράσινο χρώμα. Από αυτό το σημείο δεν μπορούν πλέον να σχηματιστούν καρποί. Στα φυτά ανακόπτεται η ανάπτυξη. Αυτά τα συμπτώματα είναι αρκετά σαφή και δεν μπορεί να μπερδευτούν με συμπτώματα άλλης ασθένειας.(Προσοχή το λίγο κοκκίνισμα ειδικά στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών οφείλεται στο κρύο και δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι σύμπτωμα στόλμπουρ.)
Ο κύκλος της ασθένειας: 
Τα πολυετή ή τουλάχιστον τα χειμερινά ποώδη φυτά είναι πηγές μόλυνσης και από αυτή την άποψη οι πατάτες παίζουν πιθανόν τον σημαντικότερο ρόλο. Τα φυτοπλάσματα μεταδίδονται κυρίως με τα τζιτζικάκια και στην πατάτα επίσης μεταδίδονται με τους κονδύλους.
Έλεγχος:
-         απομόνωση των φυτών πατάτας
-         χημικός έλεγχος των εντόμων-φορέων (τζιτζικάκια) δεν χρειάζεται συνήθως.


Free Tomato Cursors at www.totallyfreecursors.com